نگاهی به اصطلاحات و مقام‌هاي فراموش شده‌ي موسيقي لُري بختياري

به نظر مي‌رسد يكي از علل ضعف و رنگ باختن فرهنگ قوم لُر و ابعاد و اشكال آن چون زبان، ادبيات، شعر، موسيقي، رقص، لباس و ... باز مي‌گردد به گذشته‌ي پر فراز و نشيب اين قوم در طول تاريخ ... لرهاي بختياري نيز در سير تحولات زمان، به تدريج بسياري از نمادهاي فرهنگي و هنري فاخر خود را در طول تاريخ از دست داده و يا فراموش كرده‌اند كه از جمله‌ي آن‌ها مي‌توان به اصطلاحات و آلات موسيقي و مقام‌هاي موسيقي آنان اشاره كرد... ساز طنبور در لرستان هنوز رايج است و بختياري‌ها اكنون با آن بيگانه‌اند. لايارد سياح انگليسي در سفرنامه‌ي خود روايت مستدلي دارد كه وقتي مهمان جعفرقلي‌خان بهداروند بوده، خان خود با طنبور، ترانه‌اي لُري براي او نواخته و خوانده است... موسيقي بختياري در قديم پويا بوده و نوازندگان بختياري با جهان اطراف و اقوام مهاجر در تبادل و تعامل بوده‌اند...

ادامه نوشته

صلوات نامه خوانی در چهارمحال و بختیاری

در روستاي «ده لي» از توابع شهرستان اردل چهارمحال و بختياري رسم بر اين است كه بعد از درو كردن و برداشت برنج، برداشت محصول آخرين كُرته(=حدود 50 متر زمين‌‌)‌را صلواتي مي‌نامند. به اين ترتيب كه محصول و برنج آن كُرته را هركس که در آنجا حاضر باشد، مي‌تواند براي خود بچيند و درو نمايد. برزگران و دروكنندگان، به هركس كه دوست دارند محصول اين قسمت را درو كرده و تقديم مي‌نمايند. در ميان برزگران و دروكاران، فردي كه آواز و صداي خوبي دارد، شعر صلواتي مي‌خواند و بقيه به دنبال او تكرار مي‌كنند و بدين ترتيب پايان كار برداشت محصول را به همه خبر مي‌دهند. اینک ابیاتی از اشعار صلوات‌نامه‌خوانی:

خوش رحمتي است ياران،گوييم از دل و جان، هر روز صد هزاران

صل علي محمّد، صلوات بر محمّد

صلوات را خدا گفت، بر شأن مصطفي گفت، جبريل بارها گفت:

صل عي محمّد، صلوات بر محمّد

ياران ما چهارند، با ما چو جان به كارند، همه در انتظارند:

صل علي محمّد، صلوات بر محمّد

منبع: وبلاگ تخصصی فولکلور ایران http://mkhalatbari.blogfa.com/

فهرست موضوعي مقالات چهارمحال و بختياري

 

برای کسب آگاهی از فهرست موضوعي مقالاتی که درباره تاریخ فرهنگ و ادبیات بختياري در مجلات کشوری و محلی به چاپ رسیده است در اینجا سعی می شود که به معرفی بیشتر این مقالات  پرداخته شود. محققان ارجمند  شما می توانید  برای دستیابی به اصل مقالات متناسب با مطالب مورد علاقه خود  به این مجلات مراجعه کنید. امیدوارم این فهرست موضوعی مقالات مورد توجه و استفاده شما قرار بگیرد. (لازم به یادآوری است برای حفظ امانت منبع اطلاعاتی این مقالات در پایان مطالب اصلی ذکر خواه شد).

ادامه نوشته

«کُلاه در فرهنگ بختیاری۲»

معرفی مقاله منتخب «کُلاه در فرهنگ بختیاری۲»

مشخصات مقاله: شاهمرادی، بیژن (۱۳۶۵) «کُلاه در فرهنگ بختیاری ۲»، چیستا، سال چهارم، شماره هفتم، اسفندماه، صص ۵۳۱- ۵۳۸.

 اصل مقاله*: «همانگونه که در نخستین بخش این نوشته دیدیم، مردان بختیاری کمابیش، هیچگاه کُلاه از سر نمی‌گیرند، مگر آن زمانهائی که از پیش و برابر آئین و روش بهنجار، باز نموده شده است. همواره کُلاه به سر داشتن مردان بختیاری، هم از کودکی شاید بازمانده‌ای از روش پارسیان باستان باشد؛ چه ایشان نیز همیشه کلاه به سر داشته‌اند. به ویژه آنکه گمان می‌رود پارسیان نخستین فرمانروائی سامان یافته خود در بخشهای پائین دست پشته ایران را در زاگرس میانی، در همین جایگاه امروزی بختیاریان بنیاد نهاده باشند. هم از آنجا بود که نیای «کورش هخامنشی» بر سرزمین پارس دست یافت. چنین است که مردان بختیاری، تنها در چنین گاه‌هائی است که کلاه از سر می‌گیرند:............

ادامه نوشته

كُلاه در فرهنگ بختياري

 كلاه در فرهنگ بختياري

 

با بررسي نوع لباس و پوشش محلي و سنتي مردان و زنان بختياري مي‌توان به نوعي از ديرينگي و ماندگاري آثار فرهنگي اين قوم از گذشته‌هاي دور تا كنون آگاه شد، تن‌پوش سنتي اين قوم به گونه‌اي الهام گرفته از فرهنگ كهن آنان در گذشت روزگاران و همچنين پيوندي عميق با طبيعت زيباي سرزمين بختياري دارد و اين امر را مي‌توان به طور عيني و مشخص در لباس‌هاي زيبا، رنگارنگ و چشم‌نواز زنان ايل بختياري مشاهده كرد و نوع رنگ هر كدام از اين پوشش‌ها و زمان استفاده از آنها در مراسم‌هاي گوناگون با توجه به شرايط سني زنان، كه به تبع آن رنگها نيز متناسب با آن تغيير مي‌يابد، خود امري است شگرف كه جاي تحقيق و بررسي علمي و مردم‌شناسي دارد. اما مردان بختياري علاوه بر پوشيدن «چوقا» - كه داراي خطوط نمادين كهني است -  و «شلوار دبيت» از كُلاه نيز استفاده مي‌كنند. كه در نگاه اول ما از آن تنها به عنوان يك ابزار پوششي ياد مي‌كنيم ولي وجود كلاه در فرهنگ قوم بختياري تنها به اين مورد ختم نمي‌شود و داراي كاربردهاي نمادين و ريشه‌داري است كه محقق ارجمند جناب آقاي بيژن شاهمرادي به صورت تك‌نگاري و موردي در طي دو مقاله آنها را در مجله چيستا به چاپ رسانده است كه كاري بسيار ارزشمند و حائز اهميت در اين خصوص است به همين دليل با توجه به اهداف اين وبلاگ كه اطلاع‌رساني دقيق از كتابها و درج مقالات معتبر است  ضمن تشكر از نويسنده ، اين مقاله  در دو قسمت جداگانه به علاقه‌مندان فرهنگ بختياري تقديم مي‌شود.

ادامه نوشته

معرفی پایان نامه کودکانه ها در فرهنگ مردم بختیاری

 

                             "کودکانه‌ها در فرهنگ مردم بختیاری"      

مشخصات پایان‌نامه: حسین‌پور، علی (۱۳۸۶) کودکانه‌ها در فرهنگ مردم بختیاری (از عصر صفوی تا امروز) پایان‌نامه کارشناسی ارشد ایران‌شناسی- گرایش فرهنگ مردم، آداب و رسوم و میراث فرهنگی- استاد راهنما دکتر زهره زرشناس، دانشگاه شهید بهشتی و بنیاد ایران شناسی تهران.

 چکیده پایان نامه:ادبيات کودکان، يکي از شاخه‌هاي مهم فرهنگ مردم است. اين نوع ادبيات در فرهنگ سنتي مردم ايران زمين، پيشينه‌اي بسيار طولاني و درخشان دارد و در هر زمان متناسب با روحيه و نياز و علاقه کودکان به شکل‌های مختلفی در بين اقوام ايراني پديد آمده است. بختياري‌ها، يکي از اين اقوام هستند و با بررسي جلوه‌هاي مختلف فرهنگ عامه اين قوم از جمله ترانه‌ها، ضرب‌المثل‌ها، چيستان‌ها، باورها و مراسم گوناگون، مي‌توان موارد فراوان و ارزشمندي را يافت که به گونه‌اي با کودک و تعليم و تربيت او در ارتباط است. يکي از اين موارد مهم، ترانه‌هاي کودکانه است که شامل ترانه‌هاي گوناگون از جمله لالايي‌ها، ترانه‌هاي نوازشي، بازي- ترانه‌ها و ترانه‌هاي کار مي‌شود. لالايي‌ها - به عنوان يکی از ارزشمندترين و زيباترين اين ترانه‌ها - علاوه بر خواباندن و آرام نمودن کودک، داراي مضامين و درون‌مايه‌هاي ارزشمندي است که در واقع بازتابي از نوع زندگی و باورها، اعتقادات، مهر، محبت و آرزوهاي مادران (برای کودکان خود) به شمار مي‌رود. هدف کلي اين پژوهش، شناخت و بررسي جايگاه کودک و ترانه‌هاي کودکانه در گونه‌هاي مختلف فرهنگ مردم بختياري در چند سده اخير است. به بيانی ديگر، اين تحقيق بر آن است که ضمن شناخت اين جايگاه و معرفی انواع ترانه‌های کودکانه در دوره‌های گوناگون، مهم‌ترين کارکرد و مضامين و محتوای اين ترانه‌ها را بررسی کند و در نهايت به اين مسأله بپردازد که مضامين اين ترانه‌ها علاوه بر پيوند با محيط و نوع زندگي و باورهای مردم بختياري، از گذشته تاکنون دچار چه تغييراتي شده‌اند.

 کليد واژه‌ها: بختياري‌ها، فرهنگ مردم، کودک، ترانه‌های کودکانه.

 

ادامه نوشته